Sâm đất, một loại thực vật hoang dại, lại có nhiều công dụng bổ ích cho sức khỏe. Cả lá và rễ (củ) của cây sâm đất đều chứa nhiều chất dược liệu quý, được sử dụng trong các bài thuốc trị nhiều bệnh như da vàng, thiếu máu, hen suyễn, bệnh gan... Ngoài việc dùng làm thuốc, sâm đất còn có thể được ngâm vào rượu. Cách ngâm rượu sâm đất không chỉ đơn giản, tạo ra một loại đồ uống cồn thú vị mà còn rất bổ dưỡng cho sức khỏe. Hãy cùng ngamruoitaybac.com khám phá ngay dưới đây.
Cây sâm đất - cây dược liệu quý mọc hoang
Trước khi được biết đến với các tác dụng dược liệu của củ sâm đất, lá sâm đất đã được người dân sử dụng trong ẩm thực từ lâu. Củ sâm đất có thể được ngâm rượu từ củ tươi hoặc khô.
Hình ảnh minh họa: Cây sâm là cây mọc tự nhiên nên rất dễ bắt gặp
Tên khoa học: Boerhavia Diffusa L. (B. repens L.) Họ: hoa phấn - Nyctaginaceae Tên gọi khác: sâm quy bầu, sâm nam, sâm rừng… Đặc điểm: Sâm đất là loại cây thân thảo, sống rất dai. Thân nhiều lông chỉ cao khoảng 50cm, mọc tỏa ra sát đất. Lá sâm đất có hình bầu dục, mặt lá có lông nhưng không nhiều. Lá mọc cân đối, mép lượn sóng. Từ tháng 4 đến tháng 6 là khoảng thấy trong cây ra hoa và quả. Rễ xoắn, phình to thành củ đây là bộ phận bổ dưỡng và được săn lùng nhiều nhất.
Hình ảnh minh họa: Ngoài tự nhiên có 3 loại sâm đất khác nhau
Các loại sâm đất phổ biến
Sâm đất có tới 3 loại khác nhau với các tên gọi và cách sử dụng khác nhau.
- Thổ nhân sâm
- Mồng tơi
- Sâm nam
Thổ nhân sâm thường được dùng để ngâm rượu sâm đất. Mồng tơi được sử dụng nhiều hơn trong nấu ăn. Đây cũng là 2 loại sâm đất điển hình và phổ biến nhất ở nước ta. Sâm nam hiếm nên ít thấy hơn.
Thành phần hóa học trong sâm đất
Theo Đông y, sâm đất có tính bình, vị ngọt và chứa nhiều hoạt chất pectin và dẫn xuất phenolic. Nó có tác dụng điều trị hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị suy nhược cơ thể và bệnh ho.
Ngoài cách sử dụng trực tiếp trong các bài thuốc, ngâm rượu sâm đất cũng là một cách sử dụng giúp tận dụng tối đa hiệu quả của cây sâm đất.
Hình ảnh minh họa: Củ sâm đất có nhiều loại và hình dáng khác nhau
Cách công dụng của cây sâm đất
Sâm đất thường được biết đến nhiều hơn dưới dạng một nguyên liệu thực phẩm hơn là làm dược liệu. Lá sâm đất có thể được chế biến thành nhiều món ăn ngon, trong khi củ sâm đất chủ yếu được ngâm trong rượu. Sâm đất được sử dụng rộng rãi vì có nhiều công dụng như:
- Hỗ trợ điều trị mụn nhọt
- Hỗ trợ điều trị sỏi thận
- Cải thiện tình trạng chóng mặt, mệt mỏi và choáng váng
- Bổ huyết, hỗ trợ điều trị kiết lỵ, táo bón
- Hỗ trợ điều trị chứng đi tiểu nhiều lần
- Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Để đạt hiệu quả cao nhất, người ta thường ngâm rượu sâm đất. Rượu sâm đất ngâm nhanh và có vị thơm, do đó, nó được nhiều người ưa chuộng.
Hình ảnh minh họa: Củ sâm đất có rất nhiều công dụng với sức khỏe
2 Cách ngâm rượu sâm đất tại nhà
Ngâm rượu sâm đất không đòi hỏi quá phức tạp, chỉ cần có sâm và rượu là đã có một lọ rượu thơm ngon và bổ dưỡng. Cách thực hiện cũng đơn giản nên thường được thực hiện tại nhà thay vì mua các loại rượu sẵn. Rượu sâm đất ngâm sẵn đã có giá cao và chất lượng không đảm bảo.
Nguyên liệu để ngâm rượu sâm đất
- 1kg củ cây sâm đất tươi
- 1kg củ cây sâm đất khô
- 5 lít rượu nếp trắng ngon để ngâm củ tươi
- 20 lít rượu để ngâm củ khô
- Bình thủy tinh hoặc chum sành
Sâm đất nên chọn những củ tươi, giòn, màu sáng, không có sâu bọ hoặc nấm mốc. Củ càng lớn, tính dược liệu càng cao. Rượu nếp trắng từ 35 đến 40 độ là lý tưởng để ngâm. Nếu không có rượu nếp, có thể sử dụng rượu tẻ, tuy nhiên, rượu thành phẩm có thể không ngon bằng. Không sử dụng các loại rượu khác.
Hình ảnh minh họa: Sâm đất tốt cho sức khỏe mà giá cả phải chăng
Cách 1. Ngâm rượu sâm đất tươi
Bước 1: Sơ chế
- Rửa sạch củ sâm đất bằng nước, có thể dùng bàn chải nhẹ để làm sạch từng ngách nhỏ trên củ sâm để loại bỏ đất và bụi bẩn.
- Có thể tráng lại một lượt bằng rượu và để ráo trước khi ngâm. Nếu củ sâm đất bị ướt trước khi ngâm vào rượu, nó có thể làm hỏng rượu, làm mất chất hoặc gây biến vị.
Bước 2: Ngâm
- Sau khi sâm đã khô, xếp chúng vào bình. Để có mục đích thẩm mỹ, xếp củ sâm đất theo chiều thẳng đứng, đầu xuống và thân lên trên.
Bước 3: Bảo quản
- Đổ rượu ngâm vào bình rồi đậy kín. Bảo quản bình rượu ở nơi thông thoáng, khô ráo và sạch sẽ.
- Sau 3 đến 6 tháng, rượu sâm đất có thể được sử dụng. Có thể tiếp tục ngâm 2-3 lần rượu trước khi thay rượu mới.
Hình ảnh minh họa: Rượu sâm đất ngâm tươi hoặc khô đều được
Cách 2. Ngâm rượu sâm đất khô
Bước 1: Sơ chế
- Rửa sạch củ sâm đất khô bằng nước, sau đó phơi khô để ráo nước. Thái củ thành từng lát mỏng có độ dày khoảng 0.5cm. Sau đó, phơi từ 5-7 ngày.
Bước 2: Sấy tỏi
- Sao vàng đều từ 7 đến 10 phút, sau đó lấy ra để nguội.
Bước 3: Ngâm
- Khi sâm đất đã nguội, cho vào bình và đổ rượu vào. Với 1kg sâm đất khô, có thể ngâm cùng 20 lít rượu.
Lưu ý: Củ sâm đất tươi ngâm rượu sẽ tốt hơn. Ngoài cách ngâm truyền thống, cũng có thể ngâm kết hợp với sâm cau.
Hình ảnh minh họa: Sâm đất thường thái lát và sao vàng để ngâm khô
Một số lưu ý để có bình rượu sâm đất ngon
Rượu sâm đất có cách ngâm khá đơn giản, nhưng để có một bình rượu ngon không dễ. Khi tiến hành ngâm rượu sâm đất, cần lưu ý:
- Chọn củ sâm đất tươi hoặc củ đã được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh trong thời gian không quá 1 tháng.
- Không nên cắt mỏng hoặc thái lát củ sâm tươi khi ngâm.
- Trong quá trình từ 3 đến 6 tháng ngâm, kiểm tra thường xuyên để xem rượu có bị ẩm, nổi váng hoặc xuất hiện hiện tượng lạ, để kịp thời xử lý.
Ngâm rượu sâm đất đòi hỏi sự chăm chỉ, khéo léo và cẩn thận, nhưng chắc chắn sẽ mang lại một bình rượu ngon đáng giá.
Hình ảnh minh họa: Rượu sâm đất từ 3 đến 6 tháng là có thể sử dụng
Ngâm rượu sâm đất có tác dụng gì?
Sâm đất có nhiều lợi ích và hỗ trợ chữa trị nhiều bệnh. Rượu sâm đất cũng không ngoại lệ. Một số công dụng của rượu sâm đất được nhắc đến nhiều như:
- Bồi bổ cơ thể, tăng cường sức đề kháng
- Lợi tiểu, nhuận phế
- Phòng chống suy nhược cơ thể
- Giúp ăn ngon miệng, ngủ sâu giấc
- Hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến xương khớp như sưng, viêm...
Giống như hầu hết các dược liệu khác, khi sử dụng để ngâm rượu, sâm đất cũng có những tính năng dược lý riêng.
Cách sử dụng rượu sâm đất tốt nhất
Dù có nhiều công dụng cho sức khỏe nhưng cũng không nên lạm dụng sâm đất.
- Rượu chỉ nên sử dụng 2 lần mỗi ngày, mỗi lần không quá 50ml.
- Nên uống trong bữa ăn, không uống khi đói bụng.
- Có thể pha thêm mật ong để dễ uống hơn.
- Phụ nữ mang thai không nên sử dụng loại rượu này.
- Khi sử dụng quá nhiều, có thể gây những hiện tượng như ra nhiều mồ hôi hoặc gây buồn nôn và khó chịu.
Hình ảnh minh họa: Rượu sâm đất có rất nhiều công dụng với sức khỏe
Các bài thuốc từ cây sâm đất
Ngoài việc ngâm rượu sâm đất, cây sâm đất còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc hay. Nếu bạn không quen hoặc không thể sử dụng rượu sâm đất, cũng có thể áp dụng những cách sau đây.
Sâm đất hỗ trợ điều trị tiêu chảy
- 15g-30g sâm đất
- 15g đại táo
Rửa sạch sâm đất và đại táo, sau đó đun sôi cùng 1-1,5l nước. Uống như nước lọc và sử dụng trong ngày. Dùng thường xuyên cho đến khi tình trạng bệnh có chuyển biến.
Sâm đất hỗ trợ điều trị chứng tiểu tiện nhiều lần
- 50g rễ cây kim anh
- 60g sâm đất
Đun cùng 550ml nước ở lửa nhỏ. Khi nước sôi còn một nửa, tắt bếp và chườm lấy nước. Chia thành 2 lần uống mỗi ngày, mỗi lần 1 thang và sử dụng liên tục trong 5 ngày để thấy hiệu quả.
Hình ảnh minh họa: Sâm đất vừa có thể ngâm rượu vừa có thể làm thuốc
Chữa táo bón bằng cây sâm đất
- 30g lá vông non
- 30g vừng đen rang nổ
- 30g lá sâm đất
- 20g lá thiên lý non
- 20g rễ đinh lăng
Rửa sạch các nguyên liệu trên và dùng để nấu ăn. Có thể sử dụng mỗi ngày cho đến khi không còn triệu chứng táo bón.
Sâm đất hỗ trợ điều trị bệnh kiết lỵ
Ngâm rượu sâm đất hoặc sử dụng các bài thuốc từ sâm đất đều cho hiệu quả cao khi sử dụng đúng cách và liều lượng. Đối với bệnh kiết lỵ, cần chuẩn bị:
- 100g lá cỏ sữa
- 100g lá sâm đất
- 20g cỏ nhọ nhồi (nếu có nhiều lần trong ngày)
Sắc cùng 400ml nước cho đến khi cạn còn 100ml, tắt bếp. Chườm lấy nước và chia thành 2 lần uống mỗi ngày. Nên uống khi nước còn ấm.
Hình ảnh minh họa: Sâm đất thường kết hợp với nhiều dược liệu để làm thuốc
Sâm đất bổ máu, bổ huyết
- 20g sâm đất
- 12g liên nhục, ý dĩ, thục địa và hoài sơn mỗi vị
- 10g mạch môn, đương quy và bạch truật
- 8g ngưu tất và 6g táo nhân
Sao vàng bạch truật, mạch môn, hoài sơn và táo nhân, sau đó nấu thành nước thuốc cùng các nguyên liệu còn lại. Uống trong ngày.
Hỗ trợ chữa cao huyết áp bằng sâm đất
Cách làm bài thuốc này rất đơn giản, chỉ cần đun sôi 12g sâm đất với nước và uống thay trà hàng ngày. Trà sâm đất giúp điều hòa đường huyết, cholesterol trong máu, mang lại sức khỏe vững chắc và linh hoạt.
Hình ảnh minh họa: Rượu sâm đất có rất nhiều công dụng với sức khỏe
Giải độc gan, chữa bệnh gan nhờ sâm đất
Việc sử dụng cây sâm đất để nấu trà uống hàng ngày không chỉ giúp hạ huyết áp mà còn giúp giải độc gan và chữa bệnh gan. Ngoài cách dùng trên, cũng có thể dùng lá sâm để nấu canh hoặc tán bột.
Sâm đất chữa bệnh ho lâu ngày
- 30g lá sâm đất
- 100g của gà tần nhỏ
- 20g hà thủ ô trắng, sâm đất, thông thảo
Hầm gà với các dược liệu trên cho đến khi gà như được nêm gia vị vừa miệng. Lưu ý: Vớt bỏ lớp mỡ nổi trên mặt nước.
Ngoài việc ngâm rượu sâm đất, dược liệu tự nhiên này còn có nhiều cách sử dụng khác. Những bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Để đảm bảo an toàn và tốt nhất, nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ để sử dụng đúng liều lượng.
Nếu bạn thấy việc chuẩn bị các nguyên liệu bài thuốc quá phức tạp, hãy ngâm rượu sâm đất và sử dụng mỗi ngày. Chúc bạn thành công!
Xem thêm: Cách ngâm rượu múi tằm chữa yếu sinh lý cho nam giới
