Chụp X quang xoang là một phương pháp xét nghiệm hình ảnh sử dụng tia X để quan sát các xoang. Xoang là những hốc xương nằm ở phía trong hộp sọ và xương mặt. Chụp X quang xoang giúp bác sĩ chẩn đoán các bệnh và vấn đề tại các xoang, đồng thời đưa ra phác đồ chữa trị phù hợp. Phương pháp chụp X quang xoang đã trở nên phổ biến và được sử dụng rộng rãi ở nhiều cơ sở y tế ngày nay.
Chụp X quang xoang là gì?
Chụp X quang xoang sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh của các xoang trong cơ thể. Xoang là các hốc xương nằm ở trong hộp sọ và xương mặt. Chúng liên kết với nhau thông qua các túi khí và có nhiều chức năng quan trọng như làm ấm và ẩm không khí, giảm trọng lượng hộp sọ và cung cấp oxy cho hệ thống xương. Có bốn cặp xoang khác nhau, gồm: xoang trán, xoang hàm, xoang bướm và xoang sàng.
Hình ảnh các xoang được chụp X quang
Ưu nhược điểm của chụp X quang xoang
Chụp X quang xoang là một kỹ thuật phổ biến được sử dụng trong y tế. Tuy nhiên, như bất kỳ phương pháp chẩn đoán hình ảnh nào khác, chụp X quang xoang cũng có những ưu và nhược điểm riêng.
1. Ưu điểm của kỹ thuật chụp X quang xoang
Dưới đây là những ưu điểm mà kỹ thuật chụp X quang xoang mang lại:
- Thực hiện nhanh chóng, đơn giản, không xâm lấn: Kỹ thuật chụp X quang xoang rất nhanh chóng và đơn giản. Đây là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không gây đau đớn hay khó chịu cho người bệnh.
- Giúp khảo sát tình trạng xoang: Kỹ thuật chụp X quang xoang hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý và vấn đề bất thường như viêm xoang, nhiễm trùng, tổn thương tại xoang. Nếu xoang bình thường, hình ảnh chụp X quang sẽ cho thấy xoang có mầu đen trên phim. Ngược lại, nếu xoang gặp vấn đề, thường là tích tụ dịch hoặc viêm nhiễm, vùng trắng hoặc xám sẽ xuất hiện trên phim.
- Chi phí hợp lý, ứng dụng rộng rãi: Mức giá chụp X quang xoang không quá cao và phổ biến. Kỹ thuật này đã được áp dụng rộng rãi và có sẵn tại nhiều cơ sở y tế uy tín.
2. Hạn chế của phương pháp chụp X quang xoang
Ngoài những ưu điểm, chụp X quang xoang cũng có một số hạn chế như:
- Không chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh: Kết quả chụp X quang xoang chỉ cho thấy tình trạng của xoang mà không hiển thị được nguyên nhân gây bệnh.
- Không đáp ứng hết nhu cầu chẩn đoán: Trong một số trường hợp, hình ảnh chụp X quang xoang không đáp ứng được nhu cầu chẩn đoán của bác sĩ. Lúc này, bác sĩ có thể chỉ định chụp CT hoặc MRI để có được hình ảnh chi tiết hơn về xoang.
Kỹ thuật chụp X quang xoang hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý và vấn đề bất thường như viêm xoang, tổn thương tại xoang...
Các tư thế chụp X quang xoang
Để xác định tình trạng tổn thương tại các xoang, người bệnh cần chụp X quang xoang ở những tư thế khác nhau. Dưới đây là những tư thế chụp X quang xoang phổ biến:
1. Chụp X quang xoang tư thế Blondeau (mũi - cằm - phim)
Tư thế này được áp dụng khi cần thăm khám xoang trán, xoang hàm và hốc mũi. Tư thế người bệnh là nằm sấp, đặt cằm và mũi chạm vào phim chụp, miệng há tối đa. Tia X được chiếu từ sau ra phía trước. Phim phải đặt cân đối giữa hai bên trái, phải để thu được hình ảnh chụp X quang đúng, rõ nét. Để xương đá không che mờ đi phần xoang hàm, hai bờ trên của xương đá phải được đưa sát xuống nền của hai xoang. Trường hợp bác sĩ nghi ngờ trong xoang có dị vật, cần chụp thêm tư thế khác để xác định được vị trí cụ thể.
Đọc kết quả:
- Bình thường: Có thể thấy rõ khoảng sáng tại hốc mũi trên phim chụp X quang xoang. Các thành xương rõ và đều. So sánh với ổ mắt thì các xoang trán và xoang hàm sáng đều.
- Bệnh lý:
- Đối với bệnh viêm xoang, hình ảnh xoang trán hoặc xoang hàm trên phim chụp sẽ bị mờ do tình trạng niêm mạc phù nề hoặc ứ dịch xoang.
- Hình ảnh xoang mờ cũng có thể là do niêm mạc bị thoái hóa, dày, hoặc vì hốc mũi chứa nhiều dịch mủ.
2. Chụp X quang Hirtz (cằm - đỉnh phim)
Chụp X quang Hirtz được sử dụng để khảo sát xoang bướm, xoang sàng sau và sàng trước. Tư thế người bệnh là ngửa đầu sao cho phần đỉnh đầu chạm vào phim. Hướng tia X sẽ đi từ trên xuống dưới.
Đọc kết quả:
- Bình thường: Hình ảnh của các xoang sẽ sáng đều và có thể quan sát được vách ngăn.
- Bệnh lý:
- Hình ảnh xoang mờ đặc cho thấy có khả năng xuất hiện dịch/polyp trong xoang hoặc do niêm mạc bị dày. Không thấy rõ vách ngăn của sàng có thể là do bệnh polyp mũi gây ra hoặc nặng hơn là vì u ác tính đã phá hủy. Để chẩn đoán chi tiết hơn, cần kết hợp CT/MRI khảo sát thêm.
3. Chụp X quang xoang tư thế Schuller
Tư thế chụp X quang xoang Schuller hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán tình trạng xoang xương chũm hai bên. Tư thế người bệnh là nằm ở tư thế nghiêng giống như khi tiến hành chụp phim sọ nghiêng. Bên cạnh đó, người bệnh phải gập vành tai ở bên cần chụp về phía trước. Tia X chiếu đến sẽ chếch so với trục 2 tai khoảng 25 - 30 độ. Tại thời điểm này, tia X sẽ chiếu xuyên qua ống tai bên cần chụp.
Đọc kết quả:
- Bình thường: Quan sát được rõ các vách ngăn và thông bào trên phim chụp X quang xoang.
- Bệnh lý:
- Nếu người bệnh bị viêm xương chũm cấp tính, hình ảnh xoang xương chũm trên phim chụp X quang sẽ thấy các thông bào mờ hẳn do dịch và vách ngăn không rõ ràng.
- Trường hợp các thông bào mờ và vách ngăn biến mất là dấu hiệu cảnh báo bệnh viêm xương tai chũm mạn tính. Để chẩn đoán chi tiết hơn, cần kết hợp CT/MRI khảo sát thêm.
4. Chụp X quang xoang tư thế Stenvers
Chụp X quang xoang ở tư thế Stenvers là cách chụp toàn bộ xương đá từ bên ngoài đến bên trong mỏm chũm xương đá. Kỹ thuật này thường được áp dụng để xem xét chấn thương sọ não, vỡ xương đá theo chiều ngang, khối u tại gốc cầu tiểu não hoặc viêm xương đá. Tư thế người bệnh là người nằm sấp sao cho đầu tựa vào bàn theo bờ trên ổ mắt, xương gò má và xương mũi. Lúc này, mặt phẳng dọc đứng của sọ tạo với đường thẳng đứng thành một góc 45 độ, cằm không chạm vào bàn. Trục tia chính sẽ chiếu theo hướng sau ra trước, tập trung tại vùng chẩm đối bên.
Đọc kết quả:
- Bình thường: Quan sát được các phần như ống tai trong, tai trong, ốc tai, tiền đình, mỏm xương đá và ống bán khuyên. Tuy nhiên, không thể nhìn thấy hình ảnh ống bán khuyên sau.
- Bệnh lý:
- Nếu thấy có đường rạn nứt xương trên phim chụp X quang xoang, đó là dấu hiệu vỡ xương đá.
- Nếu thấy hình ảnh ống tai trong giãn ra, đó có thể là dấu hiệu của bệnh u dây thần kinh số VIII. Bác sĩ sẽ chỉ định tư thế chụp X quang xoang phù hợp khi kết hợp với kết quả khám lâm sàng. Việc chẩn đoán đúng, kịp thời sẽ giúp ích rất nhiều cho việc chữa trị và tăng hiệu quả điều trị.
Hình chụp X quang xoang ở tư thế Stenvers
Quy trình chụp X quang xoang
Để quá trình chụp X quang xoang diễn ra thuận lợi, nhanh chóng và mang lại kết quả chính xác, người bệnh cần biết các bước thực hiện kỹ thuật này.
1. Chuẩn bị trước khi chụp X quang xoang
Trước khi chụp X quang xoang, bác sĩ sẽ giải thích về quy trình thực hiện. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy trực tiếp trao đổi với bác sĩ. Trong thời gian trước khi chụp X quang xoang, người bệnh có thể ăn uống như bình thường và không cần dùng thuốc an thần. Phụ nữ mang thai hoặc nghi ngờ mang thai cần thông báo cho bác sĩ. Nếu bạn có mắt nhân tạo, cũng cần thông báo cho bác sĩ vì mắt nhân tạo có thể tạo ra bóng tối trên phim chụp X quang.
2. Thực hiện chụp X quang xoang
Quá trình chụp X quang xoang có thể thay đổi tùy theo từng cơ sở y tế và từng trường hợp cụ thể. Dưới đây là một số bước chụp X quang xoang điển hình:
- Bước 1: Người bệnh nằm trên bàn chụp theo tư thế được hướng dẫn bởi bác sĩ hoặc kỹ thuật viên. Đầu sẽ được đặt ở giữa phim X quang và máy chụp X quang. Đầu của người bệnh sẽ được cố định bằng một miếng đệm xốp.
- Bước 2: Phần cơ thể còn lại có thể được che bằng tấm chắn chì để tránh tiếp xúc với tia X.
- Bước 3: Người bệnh giữ yên trong quá trình chụp. Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ bước ra sau một cửa sổ đặc biệt trong lúc chụp X quang.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chụp X quang xoang nhằm mục đích xem xét và đánh giá chấn thương. Khi đó, người bệnh có thể cần những biện pháp đặc biệt để tránh làm chấn thương nặng thêm, chẳng hạn như đeo nẹp cổ.
Chụp X quang xoang không gây đau nhưng có thể gây một số khó chịu hoặc đau nhẹ trong quá trình di chuyển vào các tư thế khác nhau (nếu người bệnh đang bị chấn thương hoặc sau phẫu thuật). Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên sẽ áp dụng các biện pháp để giảm khó chịu và thực hiện chụp X quang xoang nhanh chóng.
3. Sau khi chụp X quang xoang
Sau khi chụp X quang xoang, người bệnh không cần nhận sự chăm sóc đặc biệt. Bác sĩ sẽ đọc kết quả và đưa ra hướng dẫn và chỉ định phù hợp với từng trường hợp.
Sau khi có hình chụp X quang xoang, bác sĩ sẽ xem xét, đánh giá và đọc kết quả.
Rủi ro và chi phí chụp X quang xoang
Chụp X quang xoang sử dụng bức xạ để tạo ra hình ảnh, do đó, cơ thể tiếp xúc với bức xạ có thể tiềm ẩn rủi ro. Người bệnh cần thông báo với bác sĩ về bất kỳ xét nghiệm y tế nào mà họ đã từng thực hiện trước đó để bác sĩ đưa ra chỉ định phù hợp và đảm bảo an toàn.
Chụp X quang xoang không gây ra rủi ro lớn. Mặc dù lượng phóng xạ được sử dụng ở mức thấp, nhưng người bệnh nên hạn chế tiếp xúc với bước xạ và chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết. Nếu người bệnh đang mang thai, phụ nữ mang thai hoặc nghi ngờ mang thai, cần thông báo cho bác sĩ biết để nhận được hướng dẫn và bảo vệ thai nhi khỏi tác động của bức xạ.
Về chi phí, chụp X quang xoang có mức giá phải chăng, thường dao động từ 250.000 - 500.000 đồng. Tuy nhiên, giá cụ thể có thể thay đổi tùy thuộc vào từng cơ sở y tế và từng kỹ thuật chụp X quang xoang cụ thể. Mức giá có thể giảm nếu người bệnh được bảo hiểm y tế hỗ trợ.
Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh & Điện quang Can thiệp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là một cơ sở y tế uy tín hàng đầu cung cấp dịch vụ chụp X quang xoang với quy trình chuyên nghiệp, khoa học và an toàn. Bệnh viện Tâm Anh sở hữu trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giỏi chuyên môn và tận tâm. Chúng tôi cam kết mang đến cho người bệnh kết quả chụp X quang xoang chính xác và đảm bảo an toàn.
Chụp X quang xoang là một phương pháp chẩn đoán hữu ích và phổ biến. Để đảm bảo kết quả chính xác và an toàn, người bệnh nên chụp X quang xoang tại các cơ sở y tế uy tín.
