Vắc-xin là một yếu tố quan trọng trong việc tiêm chủng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Để đảm bảo hiệu quả của vắc-xin, chúng ta cần bảo quản và vận chuyển chúng đúng cách. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách bảo quản vắc-xin một cách đúng quy định và an toàn.
Đặt vấn đề
Vắc-xin cần được bảo quản theo đúng quy định của pháp luật về bảo quản thuốc trong dây chuyền lạnh từ khi sản xuất tới khi sử dụng. Nếu không được bảo quản đúng cách, vắc-xin có thể bị hư hỏng, giảm hoặc mất hiệu lực. Điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả tiêm chủng và đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Qui định chung
Đối tượng áp dụng
- Vắc-xin sử dụng trong tiêm chủng mở rộng (TCMR).
- Vắc-xin sử dụng trong tiêm chủng dịch vụ.
- Vắc-xin sử dụng cho công tác phòng chống dịch.
Nhiệt độ bảo quản vắc-xin
- Nhiệt độ bảo quản các vắc-xin phải theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Nhiệt độ bảo quản và thời gian lưu giữ một số loại vắc-xin thuộc TCMR được quy định cụ thể.
Bảo quản, sử dụng dung môi
- Một số vắc-xin dạng đông khô phải pha hồi chỉnh với dung môi kèm theo hoặc với vắc-xin khác dạng dung dịch trước khi sử dụng.
- Dung môi được đóng gói cùng với vắc-xin phải được bảo quản ở nhiệt độ từ +2oC đến +8oC.
- Nếu dung môi không đóng gói cùng vắc-xin, nó có thể được bảo quản ngoài dây chuyền lạnh, nhưng phải được làm lạnh trước khi sử dụng.
- Không được để đông băng dung môi.
- Dung môi của vắc-xin nào chỉ được sử dụng cho vắc-xin đó. Sử dụng vắc-xin và dung môi của cùng nhà sản xuất.
- Vắc-xin đông khô sau khi pha hồi chỉnh chỉ được phép sử dụng trong vòng 6 giờ.
Bảo quản vắc-xin trong dây chuyền lạnh
Nguyên tắc chung bảo quản vắc-xin trong dây chuyền lạnh
- Sắp xếp vắc-xin và dung môi theo loại, lô, hạn sử dụng để thuận tiện cho việc cấp phát.
- Vắc-xin được sử dụng theo nguyên tắc hạn ngắn phải được sử dụng trước, tiếp nhận trước phải sử dụng trước và/hoặc theo tình trạng của chỉ thị nhiệt độ lọ vắc-xin (VVM).
- Để những lọ vắc-xin còn nguyên lọ được mang về từ buổi tiêm chủng, lọ vắc-xin có chỉ thị nhiệt độ đã chuyển màu sang giai đoạn có tiếp xúc với nhiệt độ cao trong hộp có dán nhãn 'sử dụng trước'. Ưu tiên sử dụng những lọ này trước trong buổi tiêm chủng lần sau.
- Sắp xếp hộp vắc-xin đúng vị trí để tránh làm đông băng vắc-xin và có khoảng cách để khí lạnh lưu thông giữa các hộp.
- Theo dõi nhiệt độ của buồng lạnh, tủ lạnh hàng ngày và ghi vào bảng theo dõi nhiệt độ tối thiểu 2 lần/ngày vào buổi sáng lúc đến và buổi chiều trước khi về.
- Không bảo quản vắc-xin đã hết hạn sử dụng, lọ vắc-xin đã pha hồi chỉnh sau buổi tiêm chủng và vắc-xin có gắn chỉ thị nhiệt độ đã đổi màu báo cần hủy trong dây chuyền lạnh.
- Dây chuyền lạnh sử dụng bảo quản vắc-xin chỉ được sử dụng cho vắc-xin.
- Không để thuốc, hóa chất, bệnh phẩm, thực phẩm và đồ uống trong dây chuyền lạnh bảo quản vắc-xin.
- Không mở thiết bị dây chuyền lạnh thường xuyên.
- Đảm bảo vệ sinh: rửa tay sạch trước khi cầm hộp, lọ vắc-xin.
Bảo quản vắc-xin trong buồng lạnh
- Không được để vắc-xin dễ bị hỏng bởi đông băng ở sát vách tủ lạnh hoặc gần giàn lạnh nơi phát ra luồng khí lạnh trong buồng lạnh.
- Kiểm tra mức độ an toàn của khu vực bảo quản bằng chỉ thị đông băng điện tử (Freeze Tag) hoặc máy ghi nhiệt độ tự động đã được kích hoạt.
- Vắc-xin phải luôn được xếp lên giá, kệ trong buồng lạnh, đảm bảo cho không khí được lưu thông đều và giữ cho vắc-xin tránh tiếp xúc trực tiếp với nền buồng lạnh.
- Kiểm tra khu vực an toàn bảo quản vắc-xin trên giá trong buồng lạnh.
- Đặt thiết bị ghi nhiệt độ trên giá gần giàn lạnh. Để thiết bị ít nhất 48 giờ và kiểm tra nhiệt độ cao nhất và thấp nhất. Nếu nhiệt độ nằm trong khoảng +2oC đến +8oC thì khu vực đó an toàn để bảo quản vắc-xin. Nếu nhiệt độ không nằm trong khoảng nhiệt độ trên, đánh dấu "không an toàn" và chuyến thiết bị theo dõi nhiệt độ ra khu vực khác của giá.
- Lặp lại quy trình thử nhiệt độ trên tất cả các giá gần giàn lạnh cho đến khi thiết lập được giới hạn khu vực bảo quản an toàn.
- Đánh dấu rõ trên giá những khu vực nguy hiểm "lạnh" bằng băng dính màu. Không sử dụng những khu vực đó để bảo quản vắc-xin nhạy cảm với đông băng.
- Lặp lại việc kiểm tra này mỗi khi thay thế thiết bị làm lạnh.
- Kiểm tra khu vực an toàn bảo quản vắc-xin trên nền buồng lạnh.
- Xếp một chồng hộp bìa rỗng cao khoảng 150 cm trong khu vực bảo quản vắc-xin bằng kệ. Để thiết bị ghi nhiệt độ lên trên trong ít nhất 48 giờ và sau đó kiểm tra nhiệt độ cao nhất, nhiệt độ thấp nhất.
- Nếu nhiệt độ nằm trong khoảng +2oC đến +8oC thì khu vực đó an toàn để bảo quản vắc-xin nhạy cảm với đông băng. Dùng sơn hoặc băng dính để đánh dấu và đảm bảo khu vực được đánh dấu phù hợp với kích thước các kệ. Giữa các kệ phải có khoảng cách ít nhất 10 cm để không khí lạnh lưu thông.
- Nếu không nằm trong khoảng nhiệt độ trên, đánh dấu khu vực đó lại và tiến hành thử nghiệm ở vị trí khác cho đến khi thiết lập được các giới hạn của vùng bảo quản an toàn.
- Lặp lại việc kiểm tra này mỗi khi thay thiết bị làm lạnh.
- Nên sử dụng kệ nhựa vì kệ gỗ có thể bị nấm mốc, xếp chúng ở nơi khô ráo trong kho để dùng khi cần.
Bảo quản vắc-xin trên các giá trong buồng lạnh
- Sắp xếp các hộp vắc-xin trên giá trong buồng lạnh dương và buồng lạnh âm theo loại vắc-xin, lô, hạn sử dụng. Để khoảng cách 5 cm theo chiều thẳng đứng giữa các loại để phân biệt và lưu thông khí. Phải đảm bảo nhìn thấy được nhãn dán của các hộp. Dán vào góc của giá tên loại vắc-xin, nhà sản xuất, lô và hạn sử dụng.
- Khoảng cách giữa các hộp vắc-xin và khoảng cách với vách buồng lạnh là 5 cm. Khoảng cách với trần là trên 10 cm. Không được bảo quản vắc-xin trực tiếp trên nền buồng lạnh.
- Một số vắc-xin được đóng gói hộp bên ngoài đến cấp thứ 3 (hộp lớn chứa các hộp vắc-xin) thì để nguyên cho đến khi cần mở hộp cấp phát và chuyển sang dạng đóng gói cấp 2 (hộp nhỏ đựng các lọ vắc-xin) để quản lý kho và kiểm đếm vắc-xin dễ dàng.
- Bảo quản vắc-xin trên kệ/tấm kê panel: (thường dùng trong trường hợp phải bảo quản vắc-xin số lượng lớn)
- Đặt kệ trong khu vực được đánh dấu trên nền buồng lạnh.
- Xếp vắc-xin lên kệ. Không được xếp cao quá 150 cm. Đảm bảo thùng vắc-xin không trùm kín các cạnh của kệ.
- Vắc-xin được bảo quản trên kệ cần dán nhãn ghi rõ loại vắc-xin, nhà sản xuất, dạng trình bày, số lô và hạn sử dụng.
- Khi không cần dùng nữa thì mang kệ ra khỏi buồng lạnh tránh ảnh hưởng đến việc đi lại.
Bảo quản vắc-xin trong tủ lạnh cửa mở phía trên
- Đặt hộp vắc-xin và dung môi trong giỏ của tủ lạnh. Không được tháo bỏ giỏ của tủ để có thêm dung tích bảo quản. Để chừa những khoảng trống dọc theo các hàng của hộp vắc-xin để khí lạnh có thể lưu thông đều.
- Để nhiệt kế và chỉ thị đông băng cùng với loại vắc-xin nhạy cảm đông băng.
- Nếu có khoang làm đá riêng, thì sử dụng khoang này để làm đông băng bình tích lạnh. Không để quá nhiều bình tích lạnh.
- Vắc-xin OPV, sởi, BCG sắp xếp để ở phía dưới đáy tủ.
- Vắc-xin dễ hỏng do đông băng (như VGB, DPT, DT, Td, uốn ván, DPT-VGB-Hib, Thương hàn, Tả) để ở phía trên.
- Sắp xếp vắc-xin và dung môi theo hướng dẫn tại Phụ lục 2.
Bảo quản vắc-xin trong tủ lạnh cửa mở trước
- Nếu có khoang làm đá riêng, thì sử dụng khoang này để làm đông băng bình tích lạnh. Không để quá nhiều bình tích lạnh.
- Vắc-xin OPV, sởi, BCG để ở giá trên cùng gần khoang làm đá.
- Vắc-xin dễ hỏng do đông băng như VGB, DPT, DT, Td, uốn ván, DPT-VGB-Hib, thương hàn, tả để ở giá giữa.
- Dung môi xếp bên cạnh vắc-xin hoặc dưới đáy tủ.
- Để nhiệt kế và chỉ thị đông băng cùng với những vắc-xin nhạy cảm với đông băng ở giá giữa.
- Không để vắc-xin ở cánh cửa tủ lạnh.
- Để bình chứa nước ở ngăn dưới cùng tủ lạnh để giúp duy trì nhiệt độ khi tủ lạnh mất điện.
- Sắp xếp vắc-xin, dung môi theo hướng dẫn hướng dẫn tại Phụ lục 2.
Việc bảo quản và vận chuyển vắc-xin đóng vai trò quan trọng để đảm bảo cung cấp vắc-xin an toàn và hiệu quả. Hi vọng với những hướng dẫn trên, bạn đã biết cách bảo quản và sử dụng vắc-xin một cách đúng quy định và an toàn. Hãy luôn tuân thủ các quy định bảo quản và cung cấp vắc-xin chính xác để đảm bảo sức khỏe cho cộng đồng.
