Nhà từ đường, hay còn gọi là nhà thờ họ, là một khái niệm quen thuộc của người Việt Nam, đặc biệt là với những người sinh sống ở miền quê Bắc Bộ. Nhưng nhà từ đường có ý nghĩa tâm linh như thế nào? Và khi thiết kế nhà từ đường, chúng ta cần lưu ý những điều gì? Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về những thông tin này.
1. Nhà từ đường là gì?
Nhà từ đường hay nhà thờ họ là nét văn hóa đặc trưng của người dân Việt ở khu vực Bắc Bộ, đồng bằng sông Hồng và trung du Bắc Bộ. Đây được xem là nơi thờ cúng tổ tiên, ông bà - những người đã khuất của một dòng họ hay một chi hệ. Ngày nay, nhà từ đường còn mang nhiều chức năng khác như là nơi tụ họp của con cháu, trưng bày những cổ vật liên quan đến dòng họ, và xử lý các công việc khác liên quan đến họ tộc.
nhà từ đường đẹp
2. Ý nghĩa tâm linh của nhà từ đường
Nhà từ đường không chỉ là nơi thờ cúng tổ tiên, ông bà, mà còn là nơi để con cháu sau này nhớ đến cội nguồn của mình. Như đã nói ở phần trước, tín ngưỡng Việt Nam có 3 bộ phận chính, trong đó tục thờ cúng tổ tiên, ông bà là một phần quan trọng.
Nhà từ đường được xem là nơi thực hiện tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, ông bà, cha mẹ - những người đã khuất trong cùng một dòng họ. Ngoài việc thờ cúng, nhà thờ họ từ đường còn mang nhiều ý nghĩa khác như:
- Là nơi lưu giữ gia phả, những kỷ vật truyền đời của dòng họ, điều này mang ý nghĩa tinh thần cao, là niềm tự hào của con cháu trong dòng họ, giúp hướng họ tới những điều tốt đẹp, nhân văn.
- Là nơi tổ chức các nghi lễ cúng tế hay giỗ tổ, nơi để con cháu tụ họp lại hàng năm tưởng nhớ đến tổ tiên, ông bà và những người đã khuất.
- Là điểm gặp gỡ của các thành viên trong dòng họ, nơi để bàn việc, tổ chức các hoạt động liên quan đến dòng họ.
nhà từ đường
3. Quy định pháp luật về nhà từ đường
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, nhà từ đường thuộc về quyền sở hữu của cộng đồng, chủ sở hữu là dòng họ, thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, cộng đồng tôn giáo và cộng đồng dân cư khác. Các thành viên của cộng đồng cùng quản lý, sử dụng và định đoạt tài sản chung theo thỏa thuận hoặc tập quán vì lợi ích chung của cộng đồng, nhưng không vi phạm luật và không trái đạo đức xã hội.
Đối với đất có chứa nhà từ đường, nếu đất không có tranh chấp và được Uỷ ban nhân dân cấp xã xác nhận là đất sử dụng chung cho cộng đồng, thì sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
Về việc chuyển nhượng nhà từ đường - nhà thờ họ, theo quy định của pháp luật, nếu người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng. Trường hợp không có người được chỉ định, người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.
4. Cấu trúc cơ bản của nhà từ đường
Kiến trúc của nhà từ đường ở khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, và Đồng Bằng sông Hồng bao gồm các phần như: mái nhà, cột, xà, bẻ, bẩy và các bộ phận khác.
Trong cấu tạo mái nhà từ đường, ta có hoành, rui, mè, gạch màn và ngói. Hoành là các dầm chính đỡ mái, rui là các dầm phụ đặt dọc theo chiều dốc mái, mè là khoảng cách giữa các mè để lợp ngói, gạch màn là lớp nằm bên trên lớp mè, và ngói là lớp phủ bên trên lớp gạch màn.
Hệ cột của nhà từ đường bao gồm cột cái, cột quân, và cột hiên. Cột là bộ phận chịu lực nén lớn nhất của nhà từ đường và thường được làm bằng đá.
Hệ xà của nhà từ đường gồm xà thượng, xà hạ, xà tử thượng, xà tử hạ, xà ngưỡng và xà hiên.
Bẩy và kẻ là các bộ phận khác trong cấu tạo nhà từ đường. Bẩy có nhiệm vụ đỡ phần mái vẩy phía sau nhà từ đường, trong khi kẻ là các dầm đơn đặt theo phương chéo của mái nhà.
cấu trúc bên trong nhà từ đường
5. Mẫu nhà từ đường đẹp nhất hiện nay
Để thiết kế nhà từ đường sao cho đẹp và đúng với cấu tạo, các mẫu nhà từ đường hiện nay có thể là sự lựa chọn tốt. Dưới đây là những mẫu nhà từ đường đẹp nhất hiện nay:
- Nhà từ đường một gian: Mẫu nhà này thích hợp với diện tích đất nhỏ. Nó có chi phí thi công rẻ nhưng vẫn đầy đủ các kết cấu cần thiết và đẹp ấn tượng.
nhà từ đường 1 gian
- Mẫu nhà từ đường 3 gian: Đây là mẫu nhà phổ biến nhất ở miền Bắc. Có nhiều cách thiết kế như nhà bằng đá, bằng gỗ hoặc nhà kết hợp với nhà sinh hoạt chung của dòng họ.
nhà từ đường 3 gian
- Nhà từ đường hai tầng: Mẫu nhà này thích hợp cho những gia đình dòng họ có tiềm lực kinh tế lớn. Tầng trên là nơi thờ cúng tổ tiên, tầng dưới là nơi tụ họp và trưng bày cổ vật.
nhà từ đường 2 tầng
- Mẫu nhà từ đường 8 mái: Mẫu nhà này mang đậm nét cổ kính và đồ sộ, là mơ ước của nhiều dòng họ. Đây là kiểu thiết kế phổ biến nhất và có thể làm một tầng hoặc hai tầng.
nhà từ đường 8 mái
6. Khi thiết kế nhà từ đường cần lưu ý
Khi thiết kế và xây dựng nhà từ đường, chúng ta cần lưu ý những vấn đề sau:
-
Kiến trúc mái: Mái nhà từ đường cần tuân thủ nguyên tắc bất di bất dịch của lối kiến trúc truyền thống, với độ dốc 68%, 4 mái hoặc 8 mái. Các phần mái có thể được điêu khắc tinh xảo với các họa tiết truyền thống.
-
Cây thước tầm: Đây là một bản vẽ thu nhỏ của công trình nhà từ đường, giúp cho việc sửa chữa và bảo trì dễ dàng. Cây thước tầm là một nét đặc trưng của những công trình nhà từ đường.
-
Hoa văn chạm khắc: Hoa văn được sử dụng để trang trí các phần như kẻ ngồi, kẻ hiên, cửa bức bàn, vì đốc,... Mang ý nghĩa văn hóa và tín ngưỡng của dòng họ.
-
Phong thủy: Yếu tố phong thủy rất quan trọng trong việc xây dựng nhà từ đường. Nó ảnh hưởng đến sự thăng tiến trong công việc và sự bình an trong cuộc sống của con cháu trong dòng họ. Do đó, yếu tố phong thủy cần được xem xét kỹ.
Như vậy, đây là những thông tin cơ bản về nhà từ đường, ý nghĩa tâm linh và thiết kế của nó. Hy vọng rằng những mẫu nhà từ đường đẹp nhất cũng như các lưu ý khi thiết kế nhà từ đường sẽ giúp bạn có được sự lựa chọn phù hợp và tạo ra một không gian đáng nhớ cho gia đình và dòng họ của mình.
